Romania Hakkında
Romanya
|
Romanya
România (Rumence)
|
|||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
.svg) |
|||||||||||||||||||||
| Başkent
ve en büyük şehir
|
Bükreş 44°25′K 26°06′D |
||||||||||||||||||||
| Resmî dil(ler) | Rumence[1] | ||||||||||||||||||||
|
|
|||||||||||||||||||||
| Azınlık dilleri[2] |
Genişlet
22 dil
|
||||||||||||||||||||
| Etnik gruplar
(2021)[3]
|
|
||||||||||||||||||||
| Demonim | Rumen, Romanyalı | ||||||||||||||||||||
| Hükûmet | Üniter, yarı başkanlık sistemli cumhuriyet | ||||||||||||||||||||
|
|||||||||||||||||||||
| Yasama organı | Romanya Parlamentosu | ||||||||||||||||||||
| Senato | |||||||||||||||||||||
| Temsilciler Meclisi | |||||||||||||||||||||
| Tarihçe | |||||||||||||||||||||
|
|||||||||||||||||||||
| Yüzölçümü | |||||||||||||||||||||
|
• Toplam
|
238,397 km2 (81.) | ||||||||||||||||||||
|
• Su (%)
|
3 | ||||||||||||||||||||
| Nüfus | |||||||||||||||||||||
|
• Ocak 2024 tahminî
|
19,064,409 (63.) | ||||||||||||||||||||
|
• 2021 sayımı
|
19,053,815 (67.) | ||||||||||||||||||||
|
• Yoğunluk
|
79.9/km2 (136.) | ||||||||||||||||||||
| GSYİH (SAGP) | 2024 tahminî | ||||||||||||||||||||
|
• Toplam
|
817.986 milyar $ (35.) | ||||||||||||||||||||
|
• Kişi başına
|
43,179 $ (48.) | ||||||||||||||||||||
| GSYİH (nominal) | 2024 tahminî | ||||||||||||||||||||
|
• Toplam
|
369.971 milyar $ (41.) | ||||||||||||||||||||
|
• Kişi başına
|
19,530 $ (56.) | ||||||||||||||||||||
| Gini (2023) | 31.0 orta |
||||||||||||||||||||
| İGE (2022) | 0.827 çok yüksek · 53. |
||||||||||||||||||||
| Para birimi | Rumen leyi (RON) | ||||||||||||||||||||
| Zaman dilimi | UTC+2 (DAS) | ||||||||||||||||||||
|
• Yaz (YSU)
|
UTC+3 (DAYS) | ||||||||||||||||||||
| Telefon kodu | +40 | ||||||||||||||||||||
| ISO 3166 kodu | RO | ||||||||||||||||||||
| İnternet alan adı | .ro | ||||||||||||||||||||
|
Resmî site
gov.ro |
|||||||||||||||||||||
Romanya (Rumence: România telaffuzⓘ, [ro.mɨˈni.a]), Doğu ve Güneydoğu Avrupa'nın kesişim noktasında bulunan bir ülkedir. Kuzey ve kuzeydoğuda Ukrayna, kuzeydoğuda Moldova, kuzeybatıda Macaristan, güneybatıda Sırbistan, güneyde Bulgaristan ve doğuda Karadeniz ile çevrilidir.[4] Ülke, coğrafi olarak ılıman ve karasal iklime sahiptir ve yüz ölçümü 238 bin km², nüfusu yaklaşık 19 milyondur. Romanya Avrupa'nın en büyük 12'nci, Avrupa Birliği'nin en kalabalık 6'ncı ülkesidir. Nüfusun çoğunluğunu Doğu Ortodoks Kilisesi'ne bağlı ve bir Latin dili olan Rumence konuşan etnik Rumenler oluşturur. Romanya'nın başkenti ve en büyük, Avrupa'nın ise en büyük beşinci en büyük şehri Bükreş, diğer büyük şehirleri Yaş, Kaloşvar, Temeşvar, Köstence, Krayova, Brașov ve Galaç'tır. 2007'de Sibiu ve 2023'te Timișoara olmak üzere iki Romanya şehri Avrupa Kültür Başkenti olmuştur.
Avrupa'nın en uzun ikinci nehri olan Tuna, Almanya'daki Kara Orman'dan doğar ve güneydoğu yönünde 2.857 km boyunca ilerleyerek Romanya'daki Tuna Deltası'na dökülür. Karpatlar Romanya'yı kuzey-güneybatı ekseninde ikiye böler ve Moldoveanu Zirvesi'nde 2.544 m'ye ulaşır.[5]
Birleşmeye kadar bugünkü Romanya topraklarının çeşitli bölümleri Daçya, Pontus Rumları, Roma İmparatorluğu, Vizigotlar, Kumanlar, Bizans İmparatorluğu, Avusturya-Macaristan ve Osmanlı İmparatorluğu tarafından yönetildi. Romanya 1859'da Alexandru Ioan Cuza önderliğinde Boğdan Prensliği ve Eflak Voyvodalığı'nın yine Osmanlı İmparatorluğu korumasındaki şahsî birlik altında birleşmesi ile kuruldu. 1866'da resmen Romanya adını alan yeni devlet 1878'de Osmanlı İmparatorluğu'ndan bağımsızlığını kazandı.[6] I. Dünya Savaşı sırasında önce 1914'te tarafsızlık ilan eden ülke, 1916'dan itibaren İtilaf Devletleri safına geçti. Savaşın ardından Bukovina, Besarabya ve Erdel bölgelerinin tümü ile Banat, Crișana ve Maramureș'in bir bölümü Romanya Krallığı'nın parçası oldu.[7] Bu sayede tarihinin en büyük yüzölçümüne ulaşarak Büyük Romanya veya başka bir deyişle iki savaş arası Romanya oluşmuş oldu.
Romanya, Temmuz-Ağustos 1940'ta Alman-Sovyet Saldırmazlık Paktı ve İkinci Viyana Hediyesi'nin sonucu olarak Nazi Almanyası'nın baskısı ile Besarabya ve Kuzey Bukovina'yı Sovyetler Birliği'ne, Kuzey Erdel'i ise Macaristan'a bırakmak zorunda kaldı. Kasım 1940'ta Romanya Tripartite Paktı'nı imzaladı ve Haziran 1941'de Mihver Devletleri'nin safında II. Dünya Savaşı'na girerek Ağustos 1944'te taraf değiştirene dek Sovyetler Birliği'ne karşı savaştı. Müttefik safına geçen ülke böylece 1947'deki Paris Barış Antlaşması'nda Kuzey Erdel'i geri aldı. Savaş ve Kızıl Ordu işgalinin ardından Romanya bir sosyalist cumhuriyete dönüştü ve Varşov
